ظروف سرامیکی
ظروف سرامیکی از دو قسمت کلی لعاب و بدنه ساخته شده است که بدنه آن را از گل رس تهیه می‌کنند. گفتنی است که گل رس باید باکیفیت باشد در صورت نامرغوب بودن ظروفی که با آن ساخته شوند، ترک می‌خورند. بخش دوم لعاب این ظروف است معمولا از رنگ‌های مختلفی تهیه می‌شود و در نهایت روی ظروف استفاده می‌شود. ظروف سرامیکی که ساخته می‌شوند تماما دارای لعاب هستند بنابراین برای آشنایی با نحوه ساخت این ظروف با ما همراه باشید.
نحوه ساختن ظروف سرامیکی
برای تهیه این دو ظروف بایستی که دو مرحله بدنه و لعاب را طی کرد:
قسمت بدنه
برای تهیه گل رس باید خاک رس و آب را مخلوط کرد که به حالت چسبناکی تبدیل شود. حال گل را به هر شکلی که می‌خواهید حالت دهید و صبر کنید که بدون رطوبت یا خشک شود. زمانی که هیچ رطوبتی در آن وجود نداشت آن را در کوره قرار دهید. درجه حرارت کوره را به تدریج بیشتر کنید و پس از گذشت زمان 5 تا 6 ساعت که درجه حرارت کوره که به 800 درجه تا 1000 درجه سانتی‌گراد رسید آن را خاموش کنید. حال صبر کنید که به تدریج سرد شود و مجددا به توده‌ای گل تبدیل شود؛ البته این دفعه در برابر آب بادوام و محکم خواهد بود. توجه کنید که در تهیه گل‌های متنوع معمولا انواع خاک رس، انواع کائولن، انواع کوارتز، کوارتزیت، انواع فلدسپات و گاهی هم مواد دیگری همچون تالک، اکسید روی و کربنات کلسیم استفاده می‌شود. زمانی که خاک‌های مختلف با هم ترکیب شدند آن‌ها را در آسیابی استوانه‌ای شکل می‌ریزند. در این آسیاب گلوله‌هایی وجود دارد که جنس آن‌ها سیلکس یا چینی سخت است و کمی با آب می‌گردد تا به صورت کامل نرم شود. حال مخلوط آب و گل به شکل دوغآب ایجاد می‌شود و در دستگاه آژیتاتور ریخته می‌شود. حال از الک ریز عبور می‌کند و آب آت توسط فیلتر پرس گرفته می‌شود. قالب‌ها زمانی که از دستگاه خارج می‌شوند تا یک ماه در انبار گل نگهداری می‌شوند تا تخمیر به صورت لازم صورت گیرد. حال این گل به دست هنرمندان روی چرخ کوزه‌گری می‌رود و به اشکال مختلف فرم می‌گیرد.
قسمت لعاب کاری
در حقیقت لعاب ساخته شده از ترکیب چند نوع سنگ و خاک همچون کوراتز، کائولن، فلاسیات و برخی مواد شیمیایی همچون اسید بوریک، براکس و کربنات سدیم است. پس از آن که ماده تشکیل شده به رنگ‌های مختلف درآمد لعاب به روش‌های مختلف روی اشاء ساخته می‌شود و یا این که توسط هنرمندان به شکل نقش‌های طراحی شده روی ظرف ثابت می‌شود. برای پخت مجدد لعاب آن را در کوره قرار داده و پس از پخت می‌توانید آن را استفاده کنید.
ظروف سفالی
از جمله کاربردهای مهم سفال ساخت ظروف سفالی است که از گذشته تا به امروز سفال و سفالگری در فرهنگ ایرانی و زندگی‌ها نقش پررنگی داشته است. در واقع سفالگری یعنی این که به گل فرم می‌دهند که ظروف مد نظر تولید شود. اساسا ظروف سفالی را با استفاده از خاک رس تهیه می‌کنند و رنگ آن‌ها هم رنگ سرخ است. ظروف مختلفی را با این روش تولید می‌کنند برای مثال پارچ آب، بشقاب‌ها، سینی‌ها، لیوان‌ها، کاسه‌ها و پیاله‌های سفالی را می‌توان نام برد. سفال و یا سفالگری قدمت زیادی در کشورمان ایران دارد بنابراین برای آشنایی بیشتر با نحوه ساخت ظروف سفالی با ما همراه باشید.
نحوه ساختن ظروف سفالی
برای ساختن ظروف سفالی باید مراحل زیر را طی کرد:
1.ورز دادن و هواگیری گل
گل مورد نظر باید به اندازه لازم ورز داده شود چرا که این وهله در شکل‌گیری گل بسیار مهم است. این ورز دادن گل باعث نفوذ آرام و تدریجی آب در گل رس می‌شود و در نهایت انعطاف پذیری و هواگیری گل را بیشتر می‌کند.
- شکل دادن گل توسط چرخ سفالگری
حال گل رس را به هر شکل و یا فرمی که می‌خواهید توسط چرخ سفالگری در آورید. در حین انجام کار اگر می‌خواهید که گل رس به دست شما نچسبد باید به صورت دائمی دست خود را در آب بزنید و آن را مرطوب کنید. حال که شکل مورد نظر ایجاد شد آن را توسط نخی از سایر ظروف جدا کنید و تا 24 ساعت آن را در سایه قرار دهید.
- تزئین ظروف سفالی
تزئین ظروف سفالی با استفاده از برجسته کاری، کنده کاری، لعاب کاری بدنه و باسمه کاری با مهره انجام می‌شود. اساس برای لعاب دادن به ظروف سفالی از رنگ‌هایی همچون زرد، سبز، لاجوردی و قهوه‌ای استفاده می‌کنند.
- قرار دادن سفال در کوره
حرارت نقش مهمی در استحکام ظروف سفالی دارد و با بخار شدن رطوبت آن‌ها ذرات به خوبی به هم می‌چسبند. برای دوام و ماندگاری بالاتر بایستی ظروف را داخل کوره قرار داد و سپس آن را روشن کرد. درجه حرارت باید به آرامی افزایش داده شود تا ظروف به آرامی بپزند و به استقامت لازم برسند.
تفاوت ظروف سرامیکی و سفالی دستساز
اساسا ظروف سرامیکی و سفالی در پارامترهای مختلفی متفاوت هستند برای مثال موارد زیر را می‌توان نام برد:
تفاوت در نوع خاک: برای تولید ظروف سفالی از خاک رس استفاده می‌شود در صورتی که ظروف سرامیکی با ترکیب خاک رس و چند خاک دیگر درست می‌شوند.
تفاوت در میزان پخت: اساسا با توجه به این که ظروف سفالی از خاک رس هستند و دارای چسبندگی زیادی هستند، برای پخته شدن به درجه پخت کمتری احتیاج دارند. در عین حال ظروف سرامیکی از خاک‌های متنوعی هستند و چسبندگی کمتری دارند به همین دلیل درجه پخت بیشتری احتیاج دارند و لعاب پذیری آن‌ها بالاتر از سفال است.
تفاوت در رنگ و لعاب پذیری: رنگ پذیری ظروف سرامیکی بهتر از ظروف سفالی است. چرا که خاک رس رنگ‌ها به اندازه کمی تیره‌تر می‌شوند ولی در ظروف سرامیکی لعاب بدون قرمزی و شفاف است.
سخن پایانی
در این مقاله از طراحی سرامیک راجع به ظروف سرامیکی و سفالی و نحوه ساخت آن‌ها به صورت کاملا مختصر و مفید صحبت کردیم. و در نهایت سعی کردیم که تفاوت‌های بین آن‌ها را بررسی کنیم تا بتوانید بهترین گزینه را انتخاب کنید. در صورت داشتن هر گونه نظر و پیشنهادی می‌توانید آن را برای ما کامنت کنید.