لعاب روی سفال پوشش روی سفال است که کاملا درخشان و شفاف بوده و زیبایی و درخشندگی بی‌نظیری روی سفال ایجاد می‌کند. رنگ و لعاب در سفال‌گری باعث ایجاد جذابیت‌های زیادی روی ظروف سفالی می‌شود. لعاب ظروف سفالی رنگ‌بندی‌های مختلفی دارد که به صورت براق، مات یا شفاف، کدر و صاف و یا حتی بافت دار دیده می‌شود. نوع رنگ لعاب ظروف سفالی بسته به مواد تشکیل دهنده آن متفاوت است و به میزان مختلف رنگ بندی متفاوتی دارد. لعاب به خوبی در رس نفوذ می‌کند و اگر در معرض حرارت قرار بگیرد، روی سفال می‌نشیند. لعاب‌ها انواع مختلف دارند که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- لعاب سرب: لعاب سرب کاملا شفاف و براق است و در دمای 800 درجه می‌پزد.
- لعاب قلع: لعاب قلع سفید مات است و از محبوبیت بالایی برخوردار است.
- لعاب خاکستر: لعاب خاکستر اغلب در شرق آسیا کاربرد دارد و از چوب گیاهان تهیه می‌شود.
- لعاب فلدسپات: این لعاب از پرکاربردترین مدل لعاب است که برای تزئین ظروف غذاخوری به کار می‌رود.
- لعاب ترکیبات آلی: این نوع لعاب در آب حل نشده و به خوبی روی بدنه ظروف می نشینند.
- لعاب مایع: این نوع لعاب به صورت مایع است و برای استفاده باید از الک 80 یا 60 عبور دارد تا هر گونه ناخالصی از آن جدا شود. نام دیگر این نوع لعاب، لعاب پودری است که برای استفاده باید به خوبی با آب حل شود. لعاب مایع نسبت به سایر لعاب‌ها از قیمت ارزان‌تری برخوردار است.
مزایا و معایب لعاب
لعاب روی ظروف سافلی دارای مزایا و معایب بسیاری است و همین امر سبب می‌شود ظروف سفالی لعاب دار کاربرد بیشتری داشته باشد. لعاب باعث می‌شود سفال از هر گونه آلودگی پاک شده و به راحتی مورد شست و شو قرار بگیرد. رنگ و لعاب می‌تواند مانند یک لایه غیر قابل نفوذ باشد و باعث شود عمر ظروف افزایش یابد. لعاب باعث زیبایی و استحکام بیشتر ظروف می‌شود. یکی از مهم‌ترین مزایای لعاب ایجاد جلا و زیبایی روی بدنه ظروف است. با این حال لعاب روی سفال اگر از جنس مرغوب نباشد و ناخالصی به همراه داشته باشد، تمیز و براق جلوه نمی‌کند و حتی باعث ایجاد سوراخ‌هایی می‌شود. به طور کلی از جمله مزایای لعاب می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- افزایش زیبایی
- از بین رفتن رطوبت موجود در بدنه سفال
- شست و شوی راحت‌تر
- ایجاد طراح‌های مختلف و تنوع بالا
از جمله معایب لعاب می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- در صورت وجود هر گونه آلودگی ظرف به سادگی ترک می‌خورد.
- برخی لعاب‌ها سمی هستند.
- لعاب‌ها در دماهای مختلف و در مدت زمان‌های مختلف خشک می‌شوند.
تفاوت ظروف لعاب دار وبدون لعاب
ظروف لعابدار و بدون لعاب تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند و افراد بسیاری تصور می‌کنند سرامیک بدون لعاب کاربرد ظروف سفالی لعاب دار را دارند. لعاب ماده‌ای با طرح و رنگ زیبا است که روی سرامیک را می‌پوشاند و مانند شیشه یا مینا باعث صیقلی شدن سطح سرامیک می‌شود. برخی لعاب2ها دارای رنگ‌بندی متفاوت هستند و به صورت مات ارائه می‌شوند و با سفال‌های بدون لعاب اشتباه گرفته می‌شوند. به صورت کلی سرامیک‌هایی که دارای لعاب هستند برای پخته شدن در کوره قرار می‌گیرند و اما اگر ظروف سرامیکی بدون لعاب باشند نیازی نیست در کوره قرار بگیرند. یکی از مهم‌ترین تفاوت این ظروف داشتن پوشش خارجی آن‌ها یا عدم داشتن پوشش است. برخی کاشی‌ها که بدون لعاب هستند، برای رنگ‌آمیزی آن‌ها از رنگدانه‌های مختلف استفاده می‌شود. اگر کاشی‌ها پرس شوند سرح به بدنه منتقل می‌شود و بسیاری طبیعی جلوه می‌کند. ظروف سرامیکی لعاب دار کاربردهای بیشتری نسبت به نمونه‌های بدون لعاب دارند. یکی از مهم‌ترین تفاوت ظروف لعاب دار امکان استفاده از آن برای سرو غذاعا است. به دلیل اینکه سفال با ساختار بدن انسان سازگار است، در صورت استفاده برای غذا خوردن، احساس آرامش را منتقل می‌کند. این امر بیشتر در مورد طروف سفالی لعاب دار صدق می‌کند. چرا که از ظورف سرامیکی بدون لعاب برای این موارد استفاده نمی‌شود. طب سنتی پخت غذا را در ظروف سرامیکی بدون لعاب صحیح نمی‌داند. از دیگر تفاوت‌های ظروف لعابدار و بدون لعاب می‌توان به پخته شدن در دمای بالا 1100 درجه اشاره نمود. در صورتی که طرف کاملا یکپارچه و بدون سوراخ و گسیختگی باشد در این دما قرار می‌گیرد تا به خوبی شکل بگیرد و محکم شود.